زاهدان و هویت

زاهدان شهری در جستجو هویت یا ساخت هویت

📌وقتی نام تهران را می شنوید در ذهن اکثریت چیزهای مشابهی به ذهن خطور می کند: برج میلاد و آزادی. حال اگر زاهدان را تصور کنید چه به خاطرتان می آید؟

📌هویت دارای مولفه‌های زیادی است. تاریخ و فلسفه زندگی می توانند نقش بسزایی در نمود هویت اجتماعی و بصری داشته باشد.

📌زاهدان شهر جوانی است به لحاظ سابقه تاریخی. اراده نیروی سیاسی مرکز پس از قشون کشی جهانبانی به بلوچستان و قبلتر با تصویب مجلس شورای ملی در سال ۱۳۰۲ بر اساس روستای دزاپ که محل عبور و مرور تجار هندی و نیروی‌های نظامی انگلیسی با ساکنین بلوچ بنای تاسیس شهر جدیدی به نام زاهدان گذاشته شد. بلوچ‌ها ساکن شمال منطقه کنونی زاهدان، سیستانی‌ها، سیک‌های هندی، کرمانی‌ها، بعدها آذربایجانی‌ها، یزدی‌ها و بیرجندی‌ها و چند قومیت دیگر بنای اجتماعی شهری را نهادند که قرار بود مرکز «بلوچستان و سیستان» باشد. این مردمان با سابقه‌ی تاریخی-اجتماعی متفاوت به همراه نیروی تمرکزگرای حاکمیتی سعی بر تاثیرگذاری بر مولفه‌های هویتی این شهر داشتند. برآیند این نیروها در معماری، هویت بصری، هویت اجتماعی و سیاسی نمود پیدا کرد. معماری کویری شهر که بیشتر دست‌ساز معماران کرمانی و بعدها یزدی است در بافت قدیمی مشاهده می شود. ساخت و ساز‌های کنونی شهر تقلایی است برای نشان دادن چهره‌ای شبه مدرن با آسمان‌خراش‌های بدقواره که هیچگونه هارمونی و هویت بصری را تداعی نمی کنند.

المان‌ها و نمادهای شهری از عناصر متعددی الهام گرفته شده‌اند: اسطوره‌های ایرانی، مذهب، فرهنگ بومی، هنر مدرن. هیچ کدام از این نمادها نتوانسته به عنوان برند شهر خود را معرفی نماید. ساختمان مسجد مکی که تاحدودی توانسته نماد تداعی کننده‌ی زاهدان باشد خود ملهم از معماری مسجد ایا صوفیه در ترکیه است.

📌تجار رهگذر هندی که بعدها ساکن شهر شدند، یزدی‌های تاجر و معمار، بلوچ‌های کوچ‌رو که دیگر یکجانشینی را برای دامداری و کشاورزی انتخاب کرده بودند به همراه نیروهای دیوانسالاری مهاجر از خراسان و قهستان گرد آمده بودند شهری جدید با الگوی ایرانی بنا نهند.

📌زاهدان شهر تکثر و تنوع با چاشنی تسامح و همزیستی است. اما نتوانسته هویتی مستقل بر اساس این تنوع بنا کند. هرچند بسیاری از بازیگران عرصه اجتماع سعی کرده‌اند با پررنگ کردن عناصر مطلوب خود وزنه هویت را به سمت خودشان سنگین کند اما مکانیزم خوداصلاحی شهر کمتر اجازه داده است این تکثر به نفع عده‌ای تغییر کند.

📌حرکت به سوی الگوی مدرن شهری مسیری دشوار است. زاهدان تاکنون نتوانسته آن نماد باشد

@balanchir

نوشته‌های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *