مارچ ءِ هشتمی روچ (جنینانی جهانی روچ)
مارچ ءِ هشتمی روچ (جنینانی جهانی روچ)
####################
بلوچ جنین زهگ و جنین آدماں ، مبارک بات!
نود انت بهار ءِ موسم ، رنگانی کشت و کار
پلانى زیب و رنگ ءَ ،سیریگ بیت بهار
بیا بیا که ترڈ و ناز انت ، آسکاں هم هزار
پلیں په ماهل ءِ زات ،مات و جن و گهار
بیا بیا که عید انت مرچی، کلیں جهان ءِ زال
دیوان کتگ هزاراں ، دیوان ءِ گپ و گال
شیریں زال و بول انت ، پوه انت و جهدکار
بے دَروَر انت ماں جهد ءَ، داتگ جهان ءَ هال
زالانی مرچی عید انت ، نودانی کهکری
جَمٌر په چاپ و ناچ انت ، اِستین ءَ انگرى
بیا بیا مبارکیں روچ ، گوریچ پد شُتگ
سوبیں به بنت گلیں مات، دردانگیں پرى
رنگ انت بهار ءِ بیرک ، آباتى ءِ نشان
بے زیب و رنگ ءَ بنت گار ، آزاتی و جهان
بودیں دل ءَ هزار ساچ ،بالیں سَد اُمیت
جهد ءِ بهار کاریت ،شهدانی کلکشان
دهتانی مرچی ناز انت ، بال انت گَل ءَ گوں کاڑ
دیوان وت ٹهین انت ،دَؤر اش چو زُرتگ واڑ
پساں گوں کوپگ انت و ، براتاں و جود و چکاں
لوٹنت که یک جهان بات، انسان و وشى بنت جاڑ
بیا بیا که مارچ ءِ هشت انت، پلاں وا کندتگ
دنیا په رنگ و زیب انت ، ڈکالى پد شتگ
پگرانی راه روک انت ، نوکیں پل و دَؤر
زالاں به بیت مبارک ،عیدے که پلتگ
کریم بلوچ _ تهل
جی ترا !!!!!!…
چـُـکانی دیوان شل سیلور اسٹاین
—————- ——————–
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تهل
بـَـکــشــوکین دِرَچــــک
کــُــوَهنیں زمانگاں ، یک سـوپ ءِ دِرَچکے هست ات که هر روچ یک کسانیں بـَـچـَـلـُـکے آئی ءِ بـُن ءَ آتک و لـَیب و گوازی کـُـت .درچک ءَ سر کـَپت و گوں درچک ءِ پـُلاں پر وتا تاج و پاگ ئی جوڑ ءَ کـُت . چه آئی ءِ ٹـال و شاهڑاں وتی لونج ءَ کـُت و گوانز ئی وارت . وَهدے که بـَر ئی رَست انت ، آئی ءِ بَراں سِنداں _ کـَـرّاں _ و وراں بیت .
وهدے که ژَند بیتگ ات ، آئی ءِ ساهگ ءَ وَپت و آرام ئی کـُت .
درجک ءَ ، بَچلک دوست بیتگ ات و بچلک هم درچک ءَ باز وَش ات و درچک چه اے هبر ءَ سَئیگ ات . وَهد گـُوَزان ات و بچلک رُداں و مَزَن بیان ات و درچک گیشتر تهنا بیان ات .
یک روچے بَچَلـُک که نین نوک ورنا اے بیتگ ات ، درچک ءِ کـَش ءَ آتک . درچک وش بیت و گوئشت ئی :
– بیا لـَیب و گوازی بکن و چه من سرکـَپ و بُرز به بئے !
بلے بچلک گوں بـَـژنیگیں توارے پسو دات :
– من نین مزن بیتگ اوں ، من نین لیب و گوازی ءَ نکناں ، منا زَرّ پکار انت . بارین تو منا مَدَت دات کن ئے ؟
درچک جواب دات :
– منا زَرّ نیست ، بلے تو توان ئے که منی بَراں بها کن ئے و پر وَتا زَرّ وَدِی کن ئے .
نوک ورنائیں بَچَلـُک وَش بیت . سوپ ءِ بَری یکجاه کت انت و شُت تا که بها اش بکنت و درچک اپدا یک و تهنا پَشت کپت .
بازین وَهدے گوئست . دگه بَرے بچلک که هنون ورنا اے بیتگ ات ، آتک . درچک چه آئی ءِ گِندَگ ءَ وَش بیت . بچلک بلے باز دیم تَهار و تُرُپش ات .
درچک گوئشت :
– تو چیا دلگران ئے ؟ بیا و لیباں کن و وشدل به بئے !
ورنا جواب دات :
– چون من وَش دل به بیاں ! من لوٹان که سِـیـر _ آروس _ بکناں و منا لوگ پکار انت .
درچک گوئشت :
– منا لوگے نیست که ترا بدیاں ، بلے تو منی داراں گوں ، پر وتا لوگے ٹـَهینت کن ئے !
و بچلک درچک ءَ گـُـڈ ات و بُـرّ ات و پر وتا لوگے ٹــَـهینت . و درچک وَش ات که ورنا ئی کمک کتگ .
بازین سالے گوئست . یک روچے پیشی بچلک که هنون کماش و پیریں پیرمردے بیتگ ات ، درچک ءِ بُنڈ ءِ نَزیک ءَ آتک .
درچک ءِ بُنڈ ، پیریں پیرمرد ءَ پجاه آرت . توار ئی کت :
– من بژنیگاں که منا هچ دگه چیزے نیست که ترا بدیاں . تهنا منی پیریں بـُـنڈ انت که پَشتکپتگ انت .
پیر مرد گوئشت :
– منا هچ چیز پکار و گـَـزَر نه انت . تهنا من باز ژَند بیتگ اوں .
درچک ءِ بُنڈ گوئشت :
– بیا گـُڑان به نند ، درچک ءِ بُـنـڈ په نندگ ءَ جوان انت .
پیشی بچلک و هنیگین پیرمرد درچک ءِ بنڈ ءَ نشت و درچک پدا وَش ات .
چـُکانی دیوان تَرینوک : کریم بلوچ _ تَهل
هــُژیاریں کــَــرگــوشـک
آباتیں لـَد _ جنگل _ ے ءَ یک هُژیاریں کرگوشک _ سَیهَڑ _ ے هست ات ؛ همے جنگل ءَ یک ٹــَــگّ و پیریں گرک و یک کِـیّـورّیں روباهے هم هست ات که مُدام دل اش لوٹت که همے هُژیاریں کـَرگوشک ءَ بگر انت و به وَر انت .
یک روچے کیّورّیں روباه ، ٹــَـگّیں گـُرک ءَ گوئشت :
– من هنون جوانیں پگرے کتگ ، اے بَرین ما کـَرگوشک ءَ گِـپت کنیں .
گـُرک سوج کـُت :
– تو چونین پگرے کتگ بارین ؟
روباه گوئشت :
– تو جنگل ءِ آهر ءَ برو ، هَمودان که هما زَهریں کـُمبی * بـَـیَنت . و وتا ڈگار ءَ به سـَٹ ، هـَنچو که هر کس ترا بگند ایت ، پگر بکنت که تو مُرتگ ئے .
من رَواں و کـَرگوشک ءَ گوئشاں که تو مـُرتگ ئے ، وَهدے که کرگوشک _ هـَرگوشک _ تئی لاش ءِ چارگ کیت ، تو سـِـٹ بکن و آئیا بگر .
گـُرک مـَـنّ ات و هَنچوش ئی کـُت که روباه گوئشتگ ات .
روباه هم کرگوشک ءِ لوگ ءِ نَزیک ءَ شُت و گریوَگ ءَ گلائیش بیت . گریواں بیت و گریوَگ ءَ گوئشت ئی :
– کـَرگوشک تو نزان ئے که چے بیتگ … من تباه بیتاں … شَپ ءَ منی دلی سَنگت پیرین گـُرک ، چه زَهریں کـُمبی آں وارتگ و گوں هماهانی زَهر ءَ مُرتَـگ … آئی ءِ لاش تا هَنّون همودان کـَـپتگ ، همے داب ءَ گریواں و وتا را سوگی پیشداراں چه اودان دور بیت .
کرگوشک ءِ دل ، گوں اے هبر ءِ اِشکـُـنـَگ ءَ وَش بیت . وتی گوئشت : « جوان انت که من وَت بروان و هَـبَر ءِ راستی ءَ بچاراں .»
گـُڑان کـَرگوشک ءِ جـِند شـُت هما جاه ءَ که گـُرک ءِ ڈونڈ کـَـپـْـتـَگ ات . چه کاهانی شـَـم و پُشت ءَ چارت ئی ؛ دیست ئی که گرک ءِ ڈونڈ همودان کـَپتَـگ و ساه ءَ نه کـَشّیت .
وتی دل ءَ وَش بیت که چه گـُرک ءِ شـِـرّ ءَ چـُـٹت اوں . لوٹـت ئی که نَزیک تر برؤت و چه نزیک ئی بچار ایت . بلے پدا دلی نه مـَـنّ ات و وتی گوئشت : « اگں زندگ به بیت گڑان بارین چون ؟ ترا یک دَپار _ زَنب _ ے کـَنت . گهتر انت که بچاراں تا که دلجم به بَیاں که زَلور مُرتگ .
گـُڑان چه کاهانی نیام ءَ دابے که کرگوشک به اِشکـُنت گوئشت ئی :
– منی پت منا گوئشتگ ات وهدے که گـُرک ءَ مر انت ، آهانی دپ پاچ بیت . بارین پیریں گـُرک ءِ دَپ پاچ انت یا بند ؟
پیریں گرک ءِ دپ بند ات و کرگوشک جوانی ءَ چارگ ات ، بلے گوں کرگوشک ءِ اے هـَـبـَر ءِ اشکنگ ءَ ، وتی دپی آرام آرام پاچ کت تا که کرگوشک ءَ پیش بداریت که هـَو مـُرتگ !
کرگوشک که گرک ءِ دپ ءِ پاچ بیگ ءَ دیست ، زانت ئی که گرک زندگ انت . زانت ئی که اے آهانی ٹـَـگین رپکے په آئی ءِ گِـرَگ انت . گـُڑان توارئی کـُت :
– واجهیں گـُرک ، مـُرتگینانی دپ ءَ نه سُر انت و چه اودان دیر بیت .
* کـُمبی : Kombei : ماں شَستون ءِ چیزے گالوار « شیلانچُک » هم گوئشگ بیت . ڈگار ءَ هـَؤر ءَ چه رند ماں جنگلاں بیت و پارسی ءَ « قارچ » گوئشنت ئی . لـَهتے ءَ گِراد انت و سـُهر کن انت و ور انت ، لـَهتے هم بیکار و په ورگ ءَ زهر انت و مردم ءَ ناجوڑ کن انت .