توسعه اجتماعی – کلیات
مقدمه
سال قبل از مسایل اجتماعی مطروحه در وب بلوچستان موضوع نقد از درون و توسعه فرهنگی بود.نقد روشنگرانه از سوی آگاهان و روشنفکران جامعه باعث درگیر شدن بیشتر افراد آن جامعه با مقوله‌های اجتماعی می شود. موضوعی که سال قبل به درستی تبین نشده بود عدم هدف گذاری درست جهت معرفی دو مقوله نقد درونی و توسعه فرهنگی بود. هرچند اهداف نانوشته بودند ولی برای بسیاری ممکن بود سوال پیش آید که چرا نقد؟ منظور از نقد جامعه رسیدن به کدام هدف یا اهداف است؟ بدین منظور در آخرین نوشته‌های سال قبل تلاش کردم موضوع توسعه اجتماعی را به عنوان یک هدف میان مدت برای نقد دورنی و توسعه فرهنگی مطرح کنم.
هدف چیست؟
توسعه فرهنگی یکی از زیر بناهای توسعه اجتماعی است. قرار گرفتن توسعه درست اجتماع در بستری مهیا زمینه‌های رشد متوازن و دایمی یک جامعه را میسر می کند. مردم برای پذیرش این توسعه باید آماده سازی شوند. یکی از آماده سازی‌های اولیه برداشتن موانع دورنی جامعه است. موانعی که آگاهانه یا نا آگاهانه در جامعه از سازوکارهای دورنی اجتماعی ناشی می شوند و در راه رسیدن به هدف توسعه اجتماعی اخلال ایجاد می کنند. فرهنگ عمومی مردم، ریشه‌های تاریخی و عواملی از این دست می توانند در رسیدن به هدف توسعه اجتماعی موثر باشند. پس با شناخت در مرحله اول و سپس نقد عالمانه در وهله دوم می توان امیدوار به رسیدن به اهداف توسعه اجتماعی بود. هرچند مولفه‌های بیرونی، تاثیر گذار در توسعه اجتماعی هستند اما رفع این موانع بدون فراهم کردن بسترهای درونی جامعه تاثیر چندانی در رسیدن جامعه به توسعه نخواهد داشت.
چگونه؟
به منظور شناخت و شناساندن فرهنگ جامعه در فاز اول توسعه اجتماعی باید اطلاعاتی از آن مردم در زمینه‌های مختلف که در توسعه فرهنگی و بعدا توسعه اجتماعی نقش دارند جمع‌آوری کرد.جامعه بلوچ چندین مولفه‌ی اختصاصی و عمومی فرهنگی دارد. شناخت آنها می تواند پتانسیل‌های موجود در آن فرهنگ را برای کسانی که می خواهند نقشی در توسعه اجتماعی داشته باشند نمایان کند. از سوی دیگر همین فرهنگ و عناصر موجود در آن در بسیاری از موارد ضد توسعه و حتی توسعه گریز هستند. اینجاست که نقش نقد از درون و توسعه فرهنگی به میان می آید. نقد روشنفکران از فرهنگ جامعه زمینه ساز ورود مردم به بحث توسعه جهت بستر سازی درست برای پذیرش توسعه اجتماعی خواهد شد.
یاسر کرد در وبلاگش،مرز ارتباط، بحث اولیه جهت معرفی توسعه اجتماعی را در نوشته‌ای تحت عنوان «توسعه اجتماعی و وضعیت استان ما» شروع کرده است. تعاریف مختلف از توسعه و عدم وجود آمارهای شفاف و به روز شده برای مولفه‌های موثر در توسعه اجتماعی از موضوعات مطرح شده از سوی وی است. در سطور آخر او به درستی درباره اهداف نقد از درون جهت رسیدن به اهداف توسعه اجتماعی پرداخته است.توصیه می کنم برای شروع موضوع و داشتن پیش‌زمینه درباره مفاهیم اولیه‌ی توسعه اجتماعی این نوشته را بخوانید.
شوهاز بلوچ در وبلاگ دیمروی در «از چه می ترسند؟» از بحث کمی و کیفی توسعه و رشد سخن به میان آورده است. مقاومت عامه مردم حتی روشنفکران با تغییرات به دلیل روشن نبودن پیامد‌‌های آنها و مشخص نبودن صلاحیت‌های افراد برای ورود به بحث توسعه جامعه از موضوعات اصلی این نوشته است.برای داشتن دید کلی به همراه برخی جزییات و نمونه‌ها درباره توسعه خواندن این مقاله را به شما خوانندگان گرامی توصیه می کنم. از دغدغه‌ی چریک پیر برای حفظ و جمع‌آوری فولکلور بلوچستان و اجزای مختلف فرهنگ بلوچ نیز در اینجا باید یادی کرد.
در ده شاخص مهم و تاثیرگذار در توسعه اجتماعی موضوعات نقد و اصلاح برای توسعه اجتماعی را طبقه بندی کرده‌ایم. نگاه ما به این مقوله‌‌ها صرفا با نظر به توسعه اجتماعی و فرهنگی جامعه بلوچستان است. ما می خواهیم از این کانال‌های مختلف جامعه و فرهنگ بلوچ را مورد بررسی معرفتی و انتقادی قرار دهید. در مرحله بعد آن موانعی که در هر بخش باعث کند شدن روند توسعه اجتماعی می شود را بررسی کرده و با توجه به تجربیات دیگر جوامع راه حل‌هایی دقیق و عملی ارائه دهید. ما از منظر نقد از دورن و توسعه فرهنگی مردم بلوچ را مورد بررسی قرار داده و راه‌حلی بومی جهت زمینه سازی تعالی مولفه‌های توسعه اجتماعی ارائه می دهیم.
رئوس
مردم‌شناسی
بیشتر دغدغه در این بخش مربوط به مردم شناسی فرهنگی خواهد بود.
- بررسی نهاد‌‌ها تشکیل دهنده فرهنگ بلوچ
- آداب و رسوم
- شکل‌پذیر طبع انسان
- تنوع رفتار
- اقلیت قومی بودن بلوچ
البته نوشتن سایر دوستان در کنار نگارنده این سطور و مطرح کردن نظرات خوانندگان می تواند نقش به سزایی در عمیق و دقیق‌تر شدن داشته باشد.
فرهنگ
- فرهنگ چیست؟
- اجزای فرهنگ بلوچ کدامند؟
- جایگاه باور‌ها،اخلاق،عادت،قانون،هنر و … در فرهنگ بلوچ کجاست؟
- تبادل و تعامل فرهنگ بلوچ با سایر فرهنگ‌های همسایه چگونه است؟
- نقش آیین‌ها و مذاهب در شکل‌دهی فرهنگ بلوچ چیست؟
سوالاتی از این دست از مهمترین دغدغه‌هایی هستند که باید به آنها در مبحث فرهنگ بلوچ باید به آنها پرداخت.
ادبیات و زبان
- معرفی زبان بلوچی
- ادبیات حماسی و غنایی بلوچستان
- عناصر ادبیات بلوچ
- نقش ادبیات در ساختار فرهنگ بلوچ
تاریخ و اسطوره
- بلوچ از کجاست؟
- سیر تحول تاریخی بلوچستان چیست؟
- تحول نظام اجتماعی بلوچستان در طی ادوار تاریخ
هویت
- هویت چیست؟
- اجزای تشکیل دهنده هویت بلوچ
- تعادل یا تعامل هویت‌های متضاد
- نقش هویت در توسعه فردی و اجتماعی
- نقش هویت در فرهنگ
روانشناسی
- تحلیل روانشناسی جامعه بلوچستان
- عوامل روانی درگیر در توسعه فرهنگی و اجتماعی
- محافظه‌کاری و درونی گرایی جامعه بلوچ
دین
- نقش دین در سازوکارهای اجتماعی
- تعامل دین و فرهنگ بلوچ
- دین راهبر یا مانع توسعه
- نقش دین در تعامل با اجتماعات دیگر
هنر
- تعریف هنر بلوچ
- اجزای هنر بلوچستان
- نقش هنر در فرهنگ بلوچ
- هنر بلوچ و توسعه
جهانی سازی و بومی‌گرایی
- جهانی سازی چیست؟
- بومی گرایی در جهان مدرن
- تقابل جهانی سازی فرهنگی و خرده‌فرهنگ‌ها
سنت و مدرنیته
- سنت چیست؟
- مدرن شدن چیست؟
- تقابل سنت و مدرنیته در جامعه بلوچستان
- حفظ سنن یا حرکت به سوی مدرن شدن
- پسامدرنیزم بلوچی
البته سرفصلهای بالا بخشی از دغدغه‌های لازم جهت شناخت توسعه محور جامعه بلوچستان است. این فصول به طور دقیق‌تر و همراه با مصادیق موجود در جامعه بلوچ می توانند از سوی کارشناسان امور مورد بررسی قرار گیرند. امید است که وب بلوچستان به خصوص آن بخشی که نگاه توسعه محور دارد با پرداختن به موضوعات بالا نقش بسزایی در روشنگری جهت رسیدن به توسعه اجتماعی به عهده بگیرد.
آری؛ تنها راه حل، راه حل بومی. غیر از این، به درد غیر ما می خورد.
سلام عزیز
مطالب و سرفصلهای کارشناسی و علمی ارائه نموده اید میطلبد همه دوستان حول این سرفصلها نظرات و دیدگاهای خود را ارائه دهند تا ان شاءالله جامعه ایی شایسته و ایده آل برای تمام نسلها داشته باشیم
در پناه حق منصور باشید
کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من
این وظیفه همه ماست که گوشه ایی از این کار رو بدست بگیریم.
آزموده را آزمودن خطاست
زیاد به دنیا بدبین نباشیم و از تجربه های بشر که این راه رو رفتن استفاده کنیم. با پتک بومی گرایی به همه تجربه های بشر نکوبیم مثلا در همه جای دنیا ۲+۲=۴ و بومی نمیشه.
سلام مصطفی جان،به دلایلی از قافله دوستان عقب افتادم که همین چند روزه جبران مافات می کنم.
اولا به خاطر مطلب دقیق و منظمت ممنونم. دومآ با این نوشته چشم اندازه وسیعی رو مشخص کردی و حال خودم رو در موضع نقد همگن با تو می بینم.اما همین مواردی هم که فرمودی نیاز به کار کارشناسی و حداقل جلسات مدون و روتین داره.سرفصل ها رو به درستی اشاره کردی و پیشنهاد میکنم برای رسیدگی و هدف گذاری دقیق تر و رسیدن به اهداف میان مدتی که اشاره کردی وارد فاز اجرایی نقد بشیم.
@نوهان
دیگه داشتم نگرانت می شدم. ممنون از نظرت. ما فاز رو زدید نول با شما 😀
ما چه وتئ چاگرد ء هرچه گیشتر زانین بژنگتر بئین که ما را چه بوتگ. دنیا دیما روگا ئنت و ما سیلی هم نچارن