در بسیاری از فرهنگ ها و آیین‌ها مردم باید بخشی از مال خود را به حاکم یا نیازمند ببخشند. ده یک یا ۱۰٪ از مال یک از مشهورترین نوع مالیات ستانی از دوران باستان تا کنون بوده است. اخذ یک دهم از مال ریشه در فرهنگ بین النهرین دارد. ابراهیم و یعقوب در دورانی که هنوز شریعت اعطا نشده بود، از فرهنگ بین النهرینی حاکم بر آن زمان، دادن ده یک را آموخته بودند. دادن ده یک و هدایا در میان اقوام بت پرست آن زمان مرسوم بود و سال ها بعد وقتی قوم اسرائیل از اسارت مصر آزاد شدند، خدا قانون ده یک را به قوم اسرائیل امر فرمود.
در مسیحیت و عهد جدید با این توجیه که مردم همه چیزشان متعلق به خداست و باید همه چیز را در حد توان ببخشند پس عدد ده یک را مد نظر قرار نمی دهند.کسی را مجبور نکنید که بیش از آنچه قلباً درنظر دارد، بدهد بلکه بگذارید همانقدر که مایل است، بدهد زیرا خدا کسی را دوست دارد که از روی میل کمک می‌کند» ( دوم قرنتیان فصل ۹ آیه ۷).
در بین مسلمانان اهل سنت ده یک را در مسله زکات برای زراعت و میوه مطرح می کنند. این نوع از زکات که به «عُشر» یا «معشرات» در فقه اهل سنت معروف است، صرف نظر از اختلافی که مذاهب در تعیین انواع آن دارند، واجب است. با توجه به نوع آبیاری بین ۵ تا ۲۰ درصد باید زکات، یا بهتر بگوییم عشر داده شود.
در ایران زردشتی از زمان اردشیر بابکان از ده یک یاد شده است.
ز ده یک مرا چند بر شهرهاست
که دهقان و موبد بران بر گواست
احتمالا مقوله ده یک طبق رسوم بین النهرین قبلا در آن وجود داشته که اردشیر به ستاندن یا بخشش آن از مردم اشاره می کند.
ز ده یک که من بستدم پیش ازین
ز باژ آنچ کم بود گر بیش ازین
ده یک در تاریخ بلوچ و ایران
