در انتخابات ایرانشهر چه گذشت؟
مقدمه
دفتر انتخابات شوراهای شهر و روستا به همراه ریاست جمهوری در این دوره تقریبا به انتها رسیده است. حرف و حدیث درباره این دو انتخابات بسیار فراوان است که نیازمند مطالعه‌ای جامعه‌شناسانه برای شناخت رفتارهای اجتماعی مردم این استان است. در مقاله‌ای در بحبوحه‌ی انتخابات درباره فضای انتخابات دغدغه‌هایی را مطرح کردم. در این نوشته سعی دارم تحلیلی مختصر از رویدادهای انتخابات در ایرانشهر به عنوان نمونه ارائه دهم.
شهرستان ایرانشهر به لحاظ قرار گرفتن در مرکز استان سیستان و بلوچستان نقطه‌ی اتصال مناطق بلوچستان است. مرکزیت ایرانشهر باعث شده است که این شهر فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مختلفی را شاهد باشد. بنابراین بودن در راس یکی از نهادهای تصمیم سازی برای مدیریت خدمات شهری دارای مزایای فراوانی است. از سوی دیگر به خاطر عملکرد نامناسب چند سال شورای سوم شهر و شهرداری ایرانشهر اکثریت مردم به عینه شاهد مدیریت سوء آنها در نحوه خدمات رسانی شهری بودند. بسیاری از تحصیلکردگان و جوانان برای آنکه شهر را از این وضع اسف‌بار به ظن خود نجات دهند وارد کارزار انتخابات شورای شهر شدند. نتیجه این حرکت ثبت نام بیش از صدنفر به عنوان کاندیدا بود. ماحصل این ثبت نام تقریبا لیست ۸۰ نفری بود که واجد شرایط برای ورود به صحنه انتخابات بودند. هر چند روزهای آخر برخی از کاندیداتوری انصراف دادن اما در روز انتخاب مردم باید از لیست ۵۵ نفری نه نفر اصلح را باید برای شورا شهر انتخاب می‌کردند.
در بین افراد اعلام شده ظاهرا اشخاص شناخته شده‌ی کمتری یافت می شد. برخی از آنها که دارای سوابق بیشتر فعالیت اجتماعی-سیاسی بودند سعی کردن با یارگیری قومی یا طایفه‌ای محوریت یک ائتلاف را داشته باشند. به دلیل ناشناخته بودن نیروهای موجود چه در میان شهر و حتی در قوم و طایفه مورد نظر معادلات اجتماعی کمتر به سمت و سوی یک جریان خاص سوق پیدا می کرد. پس از رفت و آمد‌های سیاسی تقریبا جریانات شکل گرفته با وزن‌های همسان کلونی‌ها اجتماعی-سیاسی با مقبولیت یکسان برای عده‌ای خاص تشکیل شد. این عدم تعامل بین نیروها باعث شد جریان سیاسی شهر کامل وارد فاز رکود شود. در این بین افرادی بودن که با سرک کشیدن به این جمع و آن جمع سعی می کردند برای خود جمع مقبول بهتری دست و پا کنند. این امر باعث شد که بارها و بارها اجتماع‌ها و ائتلاف‌های شکل گرفته و از بین بروند. در این بین با رد و تایید صلاحیت برخی افراد جریانات جدیدی در شهر شکل می گرفت. نیروها با از دست دادن نیروهای خود سعی می کردند افراد جدید جایگزین کنند. برخی با آمدنشان حساسیت برخی جمع‌های شکل گرفته را برانگیختند. این انگیزه‌ای جدید برای سرعت بخشیدن به تشکیل گروه‌های ائتلافی می داد.
محوریت برخی ائتلاف ها
در شهر حول چند محور فردی یا جمعی سعی شد ائتلافاتی شکل گیرد. نمونه اول با رویکرد و عضویت قوم ارباب بود. آنها سعی کردن با گرد هم آوردن برخی اقوام پرجمعیت شهر ائتلافی با وزن جمعیتی زیاد شکل دهند. برنامه‌ریزی این مجموعه از مدت‌های پیش در حال انجام بود. بارها به دلیل گوناگون ار جمله عدم رعایت اصل اعتماد رایی زنی‌های ائتلافی به هم خورد. در آخر با حضور یکی از وابستگان ارباب و اقوام آل داود و دوستکام و یکی از اعضای ایرندگان تیم به مردم معرفی شد. از این جمع فقط یک نفر به شورا راه یافت.
دومین محور فعال شهر حول اعضای یکی از مدارس دینی شهر بنا شد. تیمی اولیه سعی در انتخاب اعضای قومی و طایفه‌ای با محور هسته‌ی اصلی خود داشتند. سامان دهی امور این مجموعه از طرف این مدرسه صورت می گرفت. بعدها به دلایلی هسته اولیه گزینش‌گر تیم تغییر یافت و فقط یکی از اعضای وابسته به مدرسه در جمع باقی ماند. با رایی‌زنی های مختلف مجموعه سربازی‌ها وارد بازی این تیم شدند. نیروهایی از بمپور و برخی ایرانشهری‌ها قطعه‌ی بعدی این پازل را کامل کردند. با وجود انتظار بالای مجموعه سرباز برای رای آوری فقط یکی نفر غیر سربازی از این ائتلاف رای آورد.
گروه بعدی با محوریت جامعه ایرندگان شکل گرفت. بعد از بالا و پایین‌های زیاد در خود مجمع ایرندگان سرانجام فردی مورد حمایت این جمع اعلام شد. هر چند برخی دیگر از این رای ناراضی بودند و در گروه‌های دیگر وارد کارزار شدند. پس از هم پاشیدگی گروه‌ها دیگر در این اواخر نیروهای دامنی ایرانشهر و دامنی‌ها مقیم ایرانشهر به این جمع پیوستند. فردی از جمع سرحد و جمالزهی-خاشی‌ها ایرانشهر سمت دیگر این ماجرا را کامل می کرد. از نیروهای دامنی(چاری‌زهی) فردی وارد بازی شد. در آخر سه نفر نیروی جوان که تا به حال مستقل فعالیت می کردند در آخرین دقایق جمع را کامل کردند. در ظاهر جریان رویه انتخابات آنها توانسته بودند با حمایت برخی از اقشار جوان و تحصیلکرده برای خود جایگاه اجتماعی مقبولی دست و پا کنند. برخی جریانات روز انتخابات معادلات این جمع را به هم ریخت. از این جمع دو نفر عضو اصلی و سه نفر علی‌البدل به شورا شهر راه یافتند.
محور ادوار شورا با عضویت چند نیروی جدید که سابقه شورایی نداشتند با کمترین سروصدا فعالیت خود را پی می گرفت. هر چند با حذف و اضافه شدن برخی سرشاخه‌ها برنامه‌های اولیه‌ی آنها به هم ریخت اما با یارگیری مجدد توانستند خود را ترمیم کنند. به علت عملکرد ادوار گذشته شهرداری به خصوص دوره اخیر مردم در مقابل این جمع موضع تقابل گرفته بودند. اما آنها بدون در نظر گرفتن این مسئله فقط خود را برای روز رای گیری آماده می ساختند. داشتن تجربه انتخاباتی و استفاده از توان اطراف و اکناف معادلات را به نفع آنها تغییر داد. این جمع یکی از منسجم‌ترین تیم‌های کاری انتخاباتی بودند. از این جمع چهار نفر به عنوان عضو اصلی به شورا راه یافتند.
هر چند ائتلاف‌ها و گروه‌های دیگر نیز در شهر شکل گرفت. اما چون دارای افراد و پتانسیل‌های اجتماعی قابل قبولی برای ورود به شورای شهر نبودند فقط یک نفر از مستقل‌ها و ائتلافی‌ها وارد شورا شود. هر چند این فرد ورودش را مرهون فعالیت‌های هدف‌دار گذشته خود و برخی مولفه‌های جدیدی بود که همین اواخر شکل گرفت و باعث شد او نیز از اعضای شورای شهر ایرانشهر شود.
نتایج – نکات
۱. ما برای رسیدن به معیارهای مردم‌سالاری حتی معیارهای ملی فاصله بسیار زیادی در این شهر و حتی استان داریم.
۲. مولفه‌ی قوم و قبیله دیگر عنصر تعیین کننده در معادلات انتخاباتی نیست. چون نیروهای برآمده از اجماع قومی اکثرا حذف شدند.
۳. ثابت و نداشتن اعتماد به اعضای هم پیمان ناشی از عدم وجود اصول فردی و حرفه‌ای در سیاست‌ورزی شهری است. چرا که افراد در این دوره بارها و بارها پیمان بستند و اصول خود و اخلاق را زیر پا گذاشتند.
۴. داشتن برنامه و طرح علمی برای مدیریت شهری اصلا مهم نیست بلکه داشتن طرح انتخاباتی با رویکرد ورود به هر طریق ضروری‌تر است.
۵. با وجود پیشرفت سطح علمی شهر اما هنوز رویکرد مدیریت شهری به سمت عقب حرکت کرده و سنت‌محور است.
۶. شورای کنونی حاصل برآیند سیاست‌ورزی برخی کنشگران با در نظرنگرفتن علم،اخلاق و تعهد است، اینکه چگونه می توانند با هم و مردم تعامل داشته باشند بزرگترین سوال مردم و فعالین اجتماع از این افراد در آینده خواهد بود
۷. دوره چهارم چنانچه نتواند تعامل با مردم و تحصیلکردگان را مدیریت کند قطعا با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
۸. نکته آخر اینکه با توجه به شرایط اقتصادی کشور و شهرداری شهر انجام طراح‌ها عمرانی با مشکل تامین اعتبار حتما مواجه خواهد شد، پس باید برای این مشکل حتما باید چاره‌ای بیندیشد.
